Sara Hartog urodziła się 02.5.1875 w Aurich, córka Filipa Gottschalk Hartog (1838-1888)i Raheli Cosmann Hoffmann(1845-1890) (1) Jej siostry to Ryfka Philip Hartog (ur. 1872 w Aurich), Jettchen Hartog ( urodzona w 1879 w Aurich, zmarł w 1892 w Aurich), Henni Hartog (ur.1882 w Aurich) i Gelli Hartog (ur. w 1884 roku , zmarł w 1902 w Aurich). Jej bracia to Kossmann Hartog (ur. w 1877 r. w Aurich) i Hermann Hartog (ur. 1887 w Aurich). Od deportacji Sara Hartog zamieszkiwała na ul.Wallstr 46 w Aurich. (2)
Aurich, ul.Wallstr. w stronę Mühlenwallstr. Okolo 1960 roku
dom nosi numer 40, następnie 42, itd. Zdjęcie: Maaß Apteka,
Osterster.26, Aurich
Pierwsza pocztowka z nadana data 01.01.1942 nie została wyslana, adresowana do:
Pani Emmy Wolff . Varel, Oldenburg, ul. Schüttingstr.nr. 13. Nadawca jest : S. Hartog, łódzkie getto, Gnesenerstr.26, domu opieki.
W zawartości 1 pocztówki czytamy:
"Droga rodzino Wolff! Otrzymaliśmy kartę wczoraj, jak i 32 Marki Niemieckie, które Pan Wolff nam posyłal. Bardzo sie ucieszylismy i pragniemy serdecznie podziekowac. Mamy nadzieję, że wszystko u was dobrze. Jesteśmy rowniez zdrowi. Niestety w zeszłym tygodniu Oscar miał atak serca, ale dzięki Bogu juz jest wszystko w porzadku,. Z Rosa jestem caly czas razem, nawet tutaj, w domu opieki. Jest również zdrowa. Bardzo przykro nam, że Adelheid C. Haag z żona są tak chorzy. Życze im z calego serca duzo zdrowia. Pani Maiberg zmarla ,odeszla do męża . Pani Weinberg jest tu z nami, jej siostra rowniez zmarla. Droga pani Wolff serdeczne pozdrawiam siostre . Proszę pozdrowić Adolfa Wolffa ,oraz jego matke. Twoja siostra Hartog. "
Od deportacji z Łodzi 22.10.1941 grupa 24 mieszkańców Domu Pomocy Społecznej została przewieziona z Emden autokarem do Varel na ul.Schüttingstraße 13 . Ten autobus wziął tego dnia nastepne szesc osob do Emden, które beda następnego dnia świadkiem deportacji do Polski. Dlaczego 24 osób trafiło do Varel ta sprawa nie jest do konca poznana. 06.11.1941 Gestapo z Wilhelmshaven pisze wzmianke: "Żydzi zostani przewiezieni z Emden do żydowskiego domu opieki w Varel: Poniżej znajduje się lista z nazwiskami 24 osób. Pobyt powyzej wymienienionych Żydow mieszkających w żydowskim domu opieki w Varel, ul.Schütting str. 13 należy traktować jako tymczasowe. To sa fizycznie i umysłowo niepełnosprawi ludzie". (3) Z przybywajacych z Emden sa również Emma Wolff piszaca pocztowke do Sary Wolff ,Adelheid Cohn i Rosalie Hagi. Ponadto Emma Wolff przesyla pozdrowienia dla Adolfa Wolffa i jego matki (Sary Wolff). Karta ta ma być rozumiana jako odpowiedź na pocztówce Emmy Wolff, która Sara Hartog otrzymala 31.12.1941 ul. Gniezna nr. 26, w która dzięki za 32 reichsmark Panu Wolff. Przychodzące karty zostały dostarczone w tym czasie, pisać z getta w Łodzi nie był transportowany do Wschodniej Fryzji.
W tekście Sara Hartog wspomnina, że jest razem z Rosa Wolff w domu opieki na ul.Gnieznej, oraz jej rowniez dopisuje zdrowie,oraz ma sie dobrze . Róża to pięć lat młodsza siostra Mosess Wolffa, urodzonego 30.06.1873 w Aurich, która był mezem Emmy Wolff. Emma Wolff urodziła się w Weinberg 28.11.1891 w Essen. (4)
Róża Wollfs, urodzona 10.02.1879 w Aurich byla siostra Emmy Wolff,
do której Sara Hartog 01.01.1942 wysyła pocztówke do żydowskiego
domu dla osób starszych do Varel. Sara Wolff mieszkała w Aurich na
ulicy Wallstr. 12, gdzie również Sara Hartog mieszkała.
Zdjęcie: National Archiwum Aurich, karta identyfikacyjna 1939
Moses Wolff, urodzony 30.06.1873 w Aurich, był starszym bratem Rosy Wolff.
W Aurich mieszkał z żoną Emma Wolff na ul. Leerer Landstraße 40,
Zdjęcie: Miejskie Archiwum Aurich, karta identyfikacyjna 1939.
Druga pocztówka wysłana 01/01/1942 roku zaadresowana jest do:
Pana Adolaf Scheuer, Frankfurt nad Menem, ul.Scheffelstr.26.
Adresatem pocztówki jest: S. Hartog, Dom opieki łódzkiego getto ul.Gnesenerstr.26,.
Zawartość 2 Pocztówka czytamy:
"Drogi Dziadku! Mam nadzieję, że jestes zdrowy. My jesteśmy zdrowi. Otrzymales ostatnio list od Hermanna i Henny ,czy pisuja do ciebie częściej? Zgadnij kogo tutaj spotkaliśmy ! Bodenheimers którzy są teraz tutaj z nami w tym samym domu. Jesteśmy tutaj osiem dni,oni przybyli dzisiaj. U nich wszystko w porzadku. Twoja siostra pani Gratz jest również tutaj, nie rozmawialiśmy jeszczez nia. Mam nadzieje szybko znowu dostac wiesci od ciebie,oraz serdecznie cie pozdrawiam- twoja siostra Hartog ! "
Zródeł pisanych:
(1) www.online-ofb.de/famreport.php?ofb=juden_nw&ID=I6611&nachname=HARTOG& modus=&lang=de
(2) www.stolpersteineaurich.wordpress.com/aktion/Biografien
(3) Frerichs, Holger: Das jüdische Altenheim in Varel 1937-1942, Jever 2012, S.143
(4) Frerichs, Holger: Das jüdische Altenheim in Varel 1937-1942, Jever 2012, S.146
Newsbox News01
Publikacja projektu - 9,00€
Punkty sprzedaży:
Archiwum Miejskie Emden
Muzeum Narodowe Emden
Szkoła zawodowa Emden II
Kraj odkrycia
Podróży do Fryzji
Wschodniej żydowskiej
Powered by CMSimple| Template: ge-webdesign.de| html| css| Login